жарык басым

Окумуштуулар тарыхта биринчи жолу жарыктын ал өтүп жаткан чөйрөгө басым жасап жаткан “басымын” байкай алышты. Жүз жылдан бери илим бул гипотетикалык көрүнүштү эксперименталдык түрдө ырастоого аракет кылып келет. Азырынча жарык нурларынын «түртүү» эмес, «тартуу» аракети гана катталды.

Жарык нурунун басымын түптөөчү байкоону Гуанчжоу университетинин кытайлык окумуштуулары жана Реховот изилдөө институтунун израилдик кесиптештери биргелешип жасашкан. Изилдөөнүн сүрөттөлүшүн New Journal of Physics журналынын акыркы санынан тапса болот.

Окумуштуулар өздөрүнүн экспериментинде жарыктын бир бөлүгү суюктуктун бетинен чагылышып, бир бөлүгү ичине кирип кетүүчү кубулушту байкашкан. Биринчи жолу чөйрөнүн бети четтеп кетти, бул жарык нурунда басымдын бар экендигин далилдейт. Мындай кубулуштарды 1908-жылы физик Макс Авраам алдын ала айткан, бирок али эксперименталдык ырастоо таба элек.